long Covid hoofdpijn
Samengevat
Tussen 2020 en 2022 heeft het coronavirus, bekend als COVID-19 of simpelweg Corona, een wereldwijde pandemie veroorzaakt. Veel patiënten die van de acute fase herstelden, ondervinden aanhoudende symptomen, waarvan hoofdpijn een belangrijk onderdeel is, ook wel 'long COVID' genoemd. De diagnose van deze hoofdpijn is complex, waarbij het onderscheid moet worden gemaakt tussen nieuwe symptomen en reeds bestaande hoofdpijnstoornissen. Voor de behandeling van long COVID hoofdpijn wordt een multidisciplinaire aanpak aanbevolen. Hierbij ligt de focus zowel op farmacologische als niet-farmacologische behandelingen, waaronder patiëntenvoorlichting, fysiotherapie, en psychologische therapieën.
Jouw fysiotherapeut kan helpen met het verminderen van de hoofdpijnklachten en opbouwen van je conditie en belastbaarheid.Wat is long covid hoofdpijn?
De pandemie die tussen 2020 en 2022 de wereld overspoelde, was te wijten aan het nieuwe coronavirus (COVID-19), dat voornamelijk het ademhalingssysteem aantast. Voordat effectieve vaccinaties beschikbaar kwamen, resulteerde COVID-19 in vele sterfgevallen, vooral vanwege acuut ademhalingsfalen. Een deel van de herstelde patiënten ervaart echter een scala aan symptomen, zoals 'hersenmist', vermoeidheid, ademhalingsproblemen, spierpijn en zwakte, depressie, en aanhoudende hoofdpijn, zelfs weken tot maanden na de acute fase van de infectie. Dit syndroom kent verschillende benamingen, maar wij gebruiken hier de term 'long COVID', welke als eerste door patiënt-onderzoekers in 2020 werd geïntroduceerd.(Tana et al., 2022)
Zou ik long covid hoofdpijn kunnen hebben?
Als je hoofdpijn hebt dat is ontstaan tijdens een corona besmetting maar daarna niet is weg gegaan en er is geen betere verklaring dan zou het long covid hoofdpijn kunnen zijn.Wat kan ik doen bij long covid hoofdpijn?
Allereerst is het net als bij de post virale hoofdpijnen belangrijk om zeker te weten dat de hoofdpijn niet door iets anders wordt veroorzaakt, maak dus een afspraak met jouw huisarts. Het belangrijkste dat je zelf kan doen is "pacing", dit is een engelse term voor je krachten verdelen. Leg de lat niet te hoog en probeer rust momenten in te bouwen. Samen met een gespecialiseerd fysiotherapeut kun je verantwoord opbouwen. Zo kun je vol vertrouwen er weer tegen aan.Oorzaken
Een corona infectie is altijd de oorzaak van een long covid hoofdpijn.Pathofysiologie
De frequentie van long COVID hoofdpijn lijkt niet significant te verschillen tussen ernstige en niet-ernstige gevallen van COVID-19.
Een meta-analyse en een prospectief onderzoek toonden aan dat de prevalentie van long COVID hoofdpijn aanvankelijk hoger was bij poliklinische patiënten, maar niet op de lange termijn. Aanhoudende hoofdpijn op 9 maanden werd geassocieerd met lagere pneumoniepercentages tijdens de acute fase, oudere leeftijd en een hoger percentage vrouwen.
Er wordt verondersteld dat langdurige COVID-hoofdpijn het gevolg kan zijn van de activering van een reeds bestaande hoofdpijn of een genetische predispositie voor migraine door het triggeren van het trigeminovasculaire systeem, waarbij sommige migraine-achtige kenmerken geassocieerd zijn met langdurige COVID-hoofdpijn. Patiënten met een voorgeschiedenis van migraine vertoonden ook een hogere frequentie van langdurige hoofdpijn na COVID.
Acute hoofdpijn tijdens COVID-19 wordt in verband gebracht met een significante systemische immuunrespons, geassocieerd met een betere prognose, en efficiënte immuunrespons met lagere niveaus van bepaalde bloedmarkers.
Langdurige COVID-hoofdpijn kan te wijten zijn aan een aanhoudende activering van het immuunsysteem, met veranderde niveaus van cytokines en interleukines; echter, het bewijs over een langere periode is beperkt.
Initieel werden hypoxie en/of hypercapnie overwogen als theorieën voor de pathofysiologie van COVID-19 hoofdpijn, maar werden niet ondersteund in een follow-upstudie van 3 maanden.
Sommige neurologische manifestaties van langdurige COVID kunnen worden gekoppeld aan structurele en functionele hersenveranderingen. Een studie toonde een reductie van grijze stof in bepaalde hersengebieden bij COVID-19-patiënten.
Andere onderzoeken observeerden verzwakte functionele verbindingen in sommige hersengebieden en witte stof axonale veranderingen bij COVID-19-overlevenden, die gerelateerd kunnen zijn aan aanhoudende hoofdpijn, maar de specificiteit met betrekking tot hoofdpijn moet nog worden vastgesteld.
Er zijn veranderingen in de hersenstofwisseling gemeld, maar er zijn geen hoofdpijn-specifieke studies beschikbaar. De exacte mechanismen die bijdragen aan de pathofysiologie van langdurige COVID-hoofdpijn moeten nog volledig worden begrepen.
onder Creative Commons licence:http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
Symptomen
- Vage hoofdpijn klachten die matig tot hevig zijn
- Klachten zijn ontstaan tijdens corona infectie
- Vaak samen met minder energie of aanhoudende vermoeidheid
Diagnose
De Internationale Classificatie van Hoofdpijnaandoeningen definieert een hoofdpijn die langer dan 3 maanden aanhoudt na een acute infectie als "Chronische hoofdpijn toegeschreven aan systemische virale infectie"(Olesen, 2018). De klinische presentatie van long COVID hoofdpijn kan variëren. Deze kan dagelijks aanhoudend zijn of intermitterend, en kan op migraine of spanningshoofdpijn lijken.
De diagnose is voornamelijk gebaseerd op uitsluiting en het is cruciaal om het te onderscheiden van verergering van reeds bestaande hoofdpijnaandoeningen.
Een goede patiëntenanamnese is essentieel om de oorzaak van de nieuwe hoofdpijn te bepalen, waarbij ook rekening moet worden gehouden met andere symptomen die verband houden met COVID-19, zoals reuk- en smaakverlies.(Tana et al., 2022)
De diagnose long covid hoofdpijn moet door een arts worden gesteld. Jouw fysiotherapeut, manueeltherapeut of orofaciaaltherapeut kan wel een sterk vermoeden uitspreken en eventueel overleggen met jouw huisarts.Behandel mogelijkheden
Het behandelen van hoofdpijn na COVID-19 vraagt om een multidisciplinaire aanpak. Hoewel er nog weinig specifieke studies zijn over de behandeling van long COVID hoofdpijn, zijn er aanbevelingen gebaseerd op bestaande behandelingen voor primaire hoofdpijnaandoeningen.
Hierbij wordt rekening gehouden met het type hoofdpijn en eventuele bijkomende symptomen of aandoeningen. Niet-farmacologische behandelaanbevelingen zijn voornamelijk gebaseerd op expertopinies. Ze omvatten patiënteneducatie, fysiotherapie, psychologische therapie en het beheer van reeds bestaande comorbiditeiten.
Het is essentieel om patiënten te adviseren over een gezonde levensstijl, waaronder een evenwichtige voeding, een consistent slaappatroon, en regelmatige, gematigde lichaamsbeweging.(Tana et al., 2022)
Voor patiënten met long COVID hoofdpijn kan een breed scala aan niet-farmacologische behandelingen nuttig zijn. Patiënten moeten worden voorgelicht over het belang van een gezonde levensstijl. Fysiotherapeutische oefeningen, inclusief ademhalings- en ontspanningstechnieken, worden sterk aanbevolen.
Overmatige lichaamsbeweging kan symptomen echter verergeren, dus het is belangrijk dat oefeningen gematigd en geleidelijk worden geïntroduceerd. Bij patiënten met een hoge psychosociale last of psychiatrische comorbiditeiten kan cognitieve gedragstherapie overwogen worden.(Tana et al., 2022)
Fysiotherapie en manuele therapie kunnen helpen bij long covid hoofdpijn door samen de kwetsbaarheden en uitlokkende prikkels op te sporen en te verminderen. Samen kijken jullie goed naar de belasting en belastbaarheid. Ook de mogelijke vermoeidheid en energieverlies worden besproken en meegenomen in het behandelplan. Behandeling bestaat vaak uit pijneducatieTijdens een sessie pijneducatie leer je het beter begrijpen en beheersen van pijn. Pijneducatie kan gebruikt worden om je te helpen omgaan met chronische pijn, zoals bijvoorbeeld rugpijn, hoofdpijn en nekklachten, maar ook bij pijn na een operatie of een ongeval.
Gewrichtsmobilisaties zijn handelingen die gericht zijn op het verbeteren van de beweeglijkheid van een gewricht. Gewrichtsmobilisaties kunnen worden gebruikt voor het behandelen van beperkingen, pijn en stijfheid in gewrichten, zoals de rug, nek en schouders.
Gewrichtsmanipulaties zijn een vorm van gewrichtsmobilisaties die worden uitgevoerd door manueeltherapeuten. De behandeling bestaat uit het uitvoeren van snelle, korte bewegingen op het gewricht, om de beweeglijkheid ervan te verbeteren. Hierbij kan een krak worden gehoord of gevoeld.
Wat zijn de risico’s? Er zijn echter ook enkele risico’s verbonden aan het ondergaan van gewrichtsmanipulaties met name in de nek. Zo kan het uitvoeren van de behandeling te agressief zijn en leiden tot extra pijn of letsel. Het is daarom belangrijk om te zorgen dat de behandeling op een juiste manier wordt uitgevoerd, en is er altijd een goede screening en intake vooraf nodig.
Conditie training is een vorm van training die gericht is op het verbeteren van de algehele conditie van hart, bloedvaten en longen, meestal na een periode van inactiviteit door bijvoorbeeld ziekte. Het bestaat uit het uitvoeren van specifieke oefeningen volgens een specifiek op maat gemaakt programma onder begeleiding van een gediplomeerd fysiotherapeut.
Oefentherapie is een vorm van behandeling waarbij er specifieke oefeningen worden gedaan om lichamelijke klachten of beperkingen te verminderen. Oefentherapie kan worden gebruikt voor het behandelen van veel verschillende gezondheidsproblemen, waaronder pijn, stijfheid, krachtsverlies en beperkte beweeglijkheid. Het kan ook helpen bij het verminderen van het risico op letsel, en het verbeteren van de algehele gezondheid en functioneren van het lichaam.
Balans oefeningen zijn oefeningen gericht op het verbeteren van de functie van het evenwichtssysteem en coördinatie van het lichaam in de ruimte.
Een huisoefenprogramma is een serie oefeningen die speciaal voor jou is samengesteld door jouw fysio. Wij gebruiken voor onze huisoefenprogramma’s de app van Physitrack. zo kun je altijd en overal bij je oefeningen!
Rekoefeningen zijn oefeningen die proberen de pijnvrije bewegingsmogelijkheden van spieren en pezen te vergroten door ze op een specifieke manier op te rekken.
Virtual reality (VR) is een technologie waarbij een gebruiker zich in een virtuele wereld kan begeven door middel van een headset met een scherm voor de ogen en soms ook handcontrollers.
Waarvoor wordt het gebruikt in de gezondheidszorg? Virtual reality wordt in de gezondheidszorg gebruikt voor verschillende doeleinden. Zo kan het bijvoorbeeld worden ingezet voor pijnbestrijding, bijvoorbeeld bij mensen met chronische pijn of na een operatie. Ook kan het worden gebruikt om mensen te helpen omgaan met angsten of fobieën, bijvoorbeeld vliegangst of hoogtevrees. Daarnaast wordt VR ook ingezet voor revalidatie, bijvoorbeeld na een hoofdletsel, beroerte of een ongeval.
Wij werken met corpusVR onder andere aan het herstellen van coördinatie van de wervelkolom en nek, het verminderen van bewegingsangst, het oefenen van de prikkelverwerking en nog veel meer.
Er zijn verschillende voordelen aan het gebruik van virtual reality in de gezondheidszorg. Zo kan het bijvoorbeeld helpen om pijn te verminderen of angsten te overwinnen. Ook kan het bijdragen aan een snellere revalidatie, doordat mensen in een virtuele omgeving kunnen oefenen met bewegingen en taken die ze in het echte leven nog niet kunnen uitvoeren. Bovendien kan VR ook een prettig alternatief zijn voor medicijnen of andere behandelingen.
Wat zijn de risico’s? Er zijn weinig risico’s verbonden aan het gebruik van virtual reality in de gezondheidszorg. Sommige mensen kunnen echter last krijgen van duizeligheid, misselijkheid of oogirritatie tijdens het gebruik van VR. Daarom is het belangrijk om goed te luisteren naar de instructies van de fysiotherapeut en om pauze te nemen als dat nodig is.
Joint position sense training is een vorm van fysiotherapie jou helpt de waarneming van de positie van je gewrichten te verbeteren. Het bestaat uit het uitvoeren van specifieke oefeningen die jouw brein helpen te leren voelen waar het lichaam is en wat het op dat moment aan het doen is.
Joint position sense training wordt vaak gebruikt voor het behandelen van problemen met de coördinatie en balans, zoals bijvoorbeeld bij mensen met chronische nek of rugklachten. Ook bij de behandeling van hoofdpijnklachten en post concussion syndromen wordt het vaak gebruikt. Deze vorm van therapie gebeurt vaak met behulp van een laser of een VR bril.
Er zijn verschillende voordelen aan joint position sense training. Zo kan het helpen om problemen met de coördinatie en balans te verminderen, en kunnen de oefeningen bijdragen aan het verbeteren van de prikkelverwerking en integratie in het brein.
Massage is een vorm van behandeling waarbij de huid en de spieren worden bewogen met behulp van handen, vingers, ellebogen of speciale massageapparatuur. Het doel van massage is om de spieren te ontspannen en pijn te verminderen. Er is voor het gebruik van massage in de gezondheidszorg slechts beperkt wetenschappelijk bewijs.
Dry needling is een vorm van behandeling waarbij jouw fysiotherapeut kleine, dunne naalden gebruiken om spieren en triggerpoints te behandelen. Dry needling kan worden gebruikt voor het behandelen van pijn en stijfheid in combinatie met het doen van (rek)oefeningen.
Er zijn ook enkele risico’s verbonden aan dry needling. Zo kan het een verkeerd uitgevoerde behandeling leiden tot extra pijn of letsel. Het is daarom belangrijk om te zorgen dat de behandeling op een juiste manier wordt uitgevoerd door gekwalificeerde therapeuten.
Neuropsychologie is de wetenschap die zich bezighoudt met de relatie tussen het menselijk gedrag en de hersenen. Het is een beroep dat elementen van de psychologie en de neurologie bevat.
Neuropsychologie wordt voornamelijk gebruikt om te mensen te helpen begrijpen hoe bepaalde hersenfuncties, zoals geheugen, aandacht, taal en emoties, worden beïnvloed door hersenletsel of ziekte. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij hersenaandoeningen zoals beroerte, hersentumoren, hersenschudding of de ziekte van Alzheimer.
Neuropsychologie kan bijvoorbeeld helpen om mensen te behandelen die lijden aan hersenletsel of hersenaandoeningen, door middel van gedragsinterventies en medicatie
Naar de dokter?
Als u 1 of meerdere van de volgende klachten heeft is het raadzaam om eerst contact met uw huisarts op te nemen voordat u eventueel een afspraak maakt met een fysiotherapeut of andere behandelaar.- meer dan 5kg afgevallen in de afgelopen 4 weken zonder dat u dat wilde
- nachtelijke pijn of pijn in rust die niet verandert bij het veranderen van houding
- nachtelijk zweten
- koorts, misselijkheid en/of algemeen onwelbevinden
- zwangerschap
- langdurig medicatie gebruik
- reeds bekende hart of long aandoeningen
- kanker of kanker in het verleden hebben gehad
- drugsgebruik (of steroïden )
- incontinentie klachten
- erectie problemen
- forse verandering van ontlastingspatroon of menstruatie cyclus